مردمان مشرق اسلامى، از بخارا تا سراسر خراسان بزرگ و افغانستان، از همان آغاز به خاندان و دودمان نبوت، ارادت و احترام خاصى داشته‌اند. همزمان با تشرف مردمان این سرزمینها به آیین برگزیدۀ اسلام، گروههاى کثیرى از علویان و احفاد پیامبر بزرگوار به سرزمینهاى بخارا، سمرقند، خوارزم، ترمذ، بلخ، قندز، هرات و غزنین آمده رحل اقامت افکندند و از مقام و منزلتى والا نزد همگان...

با مطالعۀ این کتاب حقایق بسیاری در مورد زبان شعر مولانا روشن می‌شود. درمی‌یابیم که این شاعر بزرگ فارسی به سبب خاستگاه پدری او که بلخ بوده است، تا حدود زیادی وام‌دار زبان گفتاری این منطقه است است. هم‌چنین دانسته می‌شود که مولانا چقدر به زبان مردم عنایت داشته اصطلاحات، ضرب‌المثل‌ها و تعبیرهای محاورۀ عصر خویش را به شعرش راه داده است، چیزی که در شعر دیگر شاعران...

مقالات و مطالب در باب پسوند تشبیهی وار آنقدر فراوان است که نیازی به ذکر مجدّد در این مقال نیست و می توانیم به آسانی در سایتهای جست و جوگر به آن دسترس (دسترسی) داشته باشیم. در سطور زیر مختصری در باب پسوند تشبیهی «واری» در زبان گفتار هرات تقدیم می شود با بیان این نکته که همین کاربرد از هرات تا کابل و بلخ و بدخشان گسترش دارد.

سخن خواجۀ شیراز و زبان گفتار هراتیان در اواخرسدۀ نهم و دهم، سرایندگان، آهنگسازان و شعردوستان هرات آنقدر اشعار لسان الغیب، حافظ شیرازی را، که بار نخست در همین شهر اورا لسان الغیب خواندند، می سرودند، می نوشتند و ورد زبان داشتند که نسخه های گوناگونی از دیوان حافظ نگاشته شد و تفاوتهای آشکار میان نسخه های مختلف اشعار او به وجود آمد.

« حمداً لمن انعم علينا زواهر جواهر المبدعات الّتى لم يظفر عليها السّابقون و الهمنا بدايع غرايب المخترعات الّتى فى خزاين القدس ممّا لن يأتى به اللّاحقون… …والصّلوة والسّلام على صاحب المقام المحمود… و آله و عترته الطّيبين الطّاهرين المقرّبين الواصلین مُحِبّيهم الى دار الخلود» عبارت بالا آغازگر كتابى است، در بر گيرندۀ مجموعه یى از اختراعات و ابتكارات...

یادداشتهای تاریخی منشی محمدعظیم –6بخش دوم: یادداشتهای متفرّقه (این یادداشتها نیز در بخشهای مختلف حواشی و گاهی در متن صفحات کتابچه، غالباً بدون تاریخ، تحریر شده است).ایام سلطنت قاجاریهآقامحمدخان اخته: 13 عام، 5 ماه، 8 یومفتحعلی شاه برادرزادۀ او: 39 سالمحمدشاه نواسۀ او: 14 سالناصرالدین شاه پسر محمدشاه: 49 سالمعبر چارجوی را نادرشاه جسر بسته لشکر عبور نمودند.نادرشاه و...

یادداشتهای تاریخی منشی محمد عظیم-5جلوس امیر حبیب الله (1319هـ/1901م): جلوس اعلیحضرت امیر حبیب الله خان پادشاه افغانستان در سنه 1319 ، بارس ئیل.(جای دیگر) جلوس اعلیحضرت امیر حبیب الله خان در سنه 1319 به کابل.جشن اتفاق الملّت ( بدون تاریخ ): جشن اتفاق الملّت افغانستان، که در دولت سرکار امیر حبیب الله خان مستمر شده، در اول ماه ثور، که اردیبهشت ماه جلالی بوده باشد و جشن سال اول...

یادداشتهای تاریخی منشی محمدعظیم-4مقدمۀ میوند قندهار(1297هـ/1880م): سردار محمد ایوب خان با لشکر انگلیس، که از قندهار به میوند، چهارده کروئی قندهار، آمده جنگ نمودند؛ به سرکردگی سنجن [(سنت جان)] صاحب انگلیس، در بیستم شهر شعبان/28 ژوئیه و فتح لشکر اسلام، سنۀ 1297/ 1880، سال لوی ئیل نهنگ.  لشکر افغان که از هرات برده شده بود: هفت هزار- سوار: چهارهزار ، پیاده نظامی: سه هزار، توپ:...

یادداشتهای تاریخی منشی محمد عظیم-3 ادامۀ یادداشتهای منشی محمد عظیم که، از سوی مصحّح، به ترتیب توالی سالها تنظیم شده است. عناوین و سالهای میلادی نیز از طرف مصحح افزوده شده است: نادرشاه افشار در هرات( 1134هـ/1721-1722م):  به تاریخ سنه 1134 هرات را نادرشاه افشار گرفت و شصت هزارخانوار از هرات کوچانیده به سمت اسفزار و فراه فرستاد. نادرشاه و سفارش سجع مهر: نادرشاه در ایام اوّل...

  یادداشتهای تاریخی منشی محمدعظیم-2 متن یادداشتهااین کتاب به سفر خیریت اثر مکّۀ معظّمه برده شده و آورده شده تفصیل سفرهای حقیر فقیر حاجی میرزا محمد عظیم خان منشی در سنوات نوکری: سفر اول: در زمانی که حسام السلطنه والی مملکت خراسان، عموی ناصرالدّین شاه پادشاه ایران، هرات را گرفته بود، معۀ والده و عیال و همشیره و سه نفر نوکر از هرات به ارض اقدس رفته، مدّت نه ماه...

 یادداشتهای تاریخی منشی محمدعظیم مقدمه منشی محمد عظیم فرزند منشی باشی محمد اسماعیل به سال 1252 یا در همان حدود به دنیا آمده است (زیرا به نوشتۀ خودش به سال 1322 در هفتادسالگی به سفر بیت الله مشرف شده است). منشی محمد اسماعیل شاگرد منشی باشی صفی خان قرائی بوده و بر اساس نامۀ صفی خان که در میان اوراق منشی موجود بود، و نگارنده همیشه آن را می خواند و از خط زیبای شکسته...

نشان افتخاربه خران باربرداردو روز پیش در اخبار خواندم که رهبر یک حزب محلی در ایالت بنگلور هند به دو خر به دلیل پرکاری و وفاداری نشان افتخار اعطا کرده است. واتال ناگاراج در این باره گفت: "من تصمیم گرفته‌ام که به تمام حیوانات اهلی مثل خر، گاو، بوفالو و سگ نشان افتخار بدهم چون این حیوانات از انسان‌ها وفادارتر، سخت‌کوش‌تر، منضبط‌تر و گوش به فرمان‌تر هستند....این...

مهر شاهنامه در دل هراتاینکه دانش امروز به ما امکان مشاهدۀ مستقیم و با خبری از سیارات خیال انگیز را می دهد، به جای خویش، ولی ما وضع ارتباطات قلمرو خود، یعنی قلمرو زبان فارسی را در یک مقایسۀ سریع میان هفتصد سال پیش، بیست سال پیش و امروز ببینیم: امروز در یک آن ده جلد کتاب را برای شما مثلاً از تبریز به نیویورک  یا از واشنگتن به کابل   می فرستند. بی درنگ برگزاری محفلی را...

مسدّس بر سخن استاد شاعران رودکی سمرقندی نوروز و نوبهارنوروز و نوبـهــار و هــــوا نغــز و دلفـــریب روزی خوش است، گرچه دل ماست ناشکیبســــــــاقی بیا که علّت مارا تویی طبــــیــــبمطرب بخوان دو بیتی از آن شـــــــاعر ادیب                    آمد بهارِ خُرّم با رنگ و بوی طیب                   با صد هزار زینت و آرایش عجیبگلــــــگشت بوســـتان دهدت یاد...

از هرچه بشنوی سخن دوست خوشتر است1.     مسافرو بدرقه کنندگان به درِ گمرک رسیدند. جایی که ورود ممنوع نوشته اند و جز مسافر، دیگری حقِّ عبور ازآن را ندارد. همراهان، یکی پس از دیگری، بسته های کتاب یا جامه دانی را که در دست داشتند، ناچار بر زمین نهادند و به مسافر کهنسال خدانگهدار گفتند. مسافر تنها و به آهستگی بسته ها و جامه دان را به آن سوی در برد. بار سنگین بود. کتاب از...